Chemiczne środki ochrony roślin (ŚOR) – środowisko i ekonomia

Rolnictwo jako specyficzny dział gospodarki, jest ściśle uzależnione od środowiska, w którym musi egzystować. W żadnym innym wypadku czynniki przyrodnicze czy środowiskowe nie wpływają w tak dużej mierze na produktywność danego sektora. Jest to niezwykle problematyczne, jednak w efekcie postępu naukowo – technicznego rolnik może mieć pewien wpływ na otoczenie. Niestety, ten wpływ jest czasem negatywny, m.in. przez chemiczne środki ochrony roślin (ŚOR) stosowanie w procesie produkcji. Jednakże procesy ochrony roślin są nieustannie udoskonalane ze względu na rosnącą konkurencyjność sektora rolnego, a także rosnące potrzeby wyżywieniowe ludności.

Chemiczne środki ochrony roślin do ochrony plonów

Chemiczne środki ochrony roślin, które mają na celu ochronę plonów, są stosowane od ponad 70 lat. Ich zastosowanie oraz wpływ rozpatrywane są w kilku aspektach:

• aspekt technologiczny – techniczne aspekty ŚOR oraz sprzętu niezbędnego do ich aplikacji;
• aspekt ekologiczny – stosowanie ŚOR może wpływać negatywnie na zdrowie ludzi oraz zwierząt;
• aspekt ekonomiczny – stosowanie ŚOR zwiększa produkcję rolną. Jest również zapewnieniem bezpieczeństwa żywnościowego, dzięki którym społeczeństwo nie musi obawiać się o jakość żywności;
• aspekt społeczno-kulturowy – oznacza społeczną odpowiedzialność producentów rolnych, którzy wdrażają ŚOR.

Problemy dotykające środowisko

Najważniejszym problemem dotykającym bezpośrednio środowisko jest negatywny wpływ na warunki glebowe, generowany przez stosowanie ŚOR. Z założenia pestycydy powinny charakteryzować się dużą toksycznością w stosunku do chwastów i szkodników, niestety mają wpływ także na glebę. ŚOR mogą zostać zachowane w glebie przez wiele lat od momentu ich działania na szkodniki i chwasty. Do podstawowych negatywnych skutków stosowania ŚOR zalicza się:

• zanieczyszczenie środowiska;
• zmiana właściwości fizycznych, chemicznych oraz mikrobiologicznych gleby, obniżając jej urodzajność, co powoduje zmniejszenie plonów i obniżenie ich jakości (np. wyginięcie gatunków wrażliwych);
• zakłócenie przebiegu wegetacji roślin;
• degradacja walorów ekologicznych i estetycznych roślin;
• korozja fundamentów budynków i konstrukcji inżynierskich, np. rurociągów.

Negatywne czynniki oddziałujące na środowisko

Wobec tak wielu negatywnych czynników oddziałujących na środowisko, w którym rolnictwo funkcjonuje, bardzo często mówi się o kwestii, czy ŚOR powinny być wdrażane w gospodarstwach, a jeśli tak, to w jakim stopniu. Jednak poprzez wpływ globalnego ocieplenia klimatu, a także wciąż nowych gatunków szkodników, nie sposób narażać swojej produkcji na straty, tylko i wyłącznie poprzez niezastosowanie ŚOR. Współczesne rolnictwo wiąże się z bardzo dużym zużyciem różnych środków produkcji pochodzenia przemysłowego. Jedynymi gospodarstwami, które nie stosują chemicznych środków ochrony roślin są te o profilu ekologicznym. Dopuszczają one stosowanie biologicznych środków ochrony roślin, jednak pod pewnymi uwarunkowaniami.

Według GUS-u zużycie nawozów mineralnych lub chemicznych oraz wapniowych w przeliczeniu na czysty składnik w gospodarstwach indywidualnych od kilku lat rośnie. Największe zużycie nawozów mineralnych lub chemicznych w kg w Polsce wystąpiło w województwie opolskim, natomiast nawozów wapniowych w województwie wielkopolskim (GUS, 2017).

Środki ochrony roślin opinie rolników

W przeciągu ostatnich lat największy wzrost w poziomie zakupów środków ochrony roślin, w stosunku do roku poprzedniego, nastąpił w 2005, co było spowodowane przystąpieniem Polski do UE, a w konsekwencji dopłatami, które zostały przeznaczone na środki produkcji. Ceny środków ochrony roślin w opinii rolników zawsze były za wysokie. Jest to spowodowane dużym udziałem zagranicznych firm na tym rynku, a także dużą specjalizacją i zwiększonymi nakładami na badania, aby środki mogły być stale udoskonalane.

Dzięki dokonującym się postępom w rolnictwie, takim jak biologiczny czy chemiczny, możemy minimalizować negatywne skutki stosowania agrochemikaliów w rolnictwie. Jednak oprócz stosowania i wdrażania takich innowacji na poziomie firm zajmujących się produkcją i dystrybucją ŚOR, potrzebna jest innowacja w ramach gospodarstw rolnych, a mianowicie postęp organizacyjny. Będzie się on przejawiał w odpowiednich kalkulacjach dotyczących zapotrzebowania i zużycia określonych środków ochrony roślin. W efekcie doprowadzi to do oszczędności ekonomicznej.

Tak więc decyzja pojedynczego gospodarstwa rolnego składa się na większą sieć powiązań w rolnictwie i gospodarce żywnościowej, a w konsekwencji, ma ogromny wpływ na otoczenie i środowisko. Warto wykorzystywać wiedzę fachowców, a także samemu stale się doszkalać, oprócz tego prowadzić w swoim gospodarstwie rachunek zysków i strat, dotyczący bezpośrednio stosowania i zużycia nawozów.

autor: Jagoda Szymczak